Jako jeden z pierwszych wymienników ciepła, stosowanych przez człowieka, wiele osób uznaje parowe kotły. Aktualnie budowa tych urządzeń stała się zaawansowana w znacznie większym stopniu, między innymi przez dużo większe wiadomości teoretyczne, jak również dzięki nowoczesnym technologiom. Obecnie oferowane wymienniki ciepła mają dobraną w odpowiedni sposób konstrukcję, dzięki czemu wykorzystują w sposób efektywny trzy podstawowe zjawiska fizyczne, czyli przewodzenie, konwekcję i radiację. Sprzęty te można podzielić na dwa podstawowe rodzaje, czyli bezkontaktowe oraz kontaktowe. Wymienniki o charakterze kontaktowym to między innymi chłodnicze wieże, a oprócz nich również urządzenia typu ciecz-para, we wszystkich tych przypadkach media mają ze sobą bezpośrednią styczność. Inaczej będzie w wymiennikach bezkontaktowych, wśród nich wymieniane są najczęściej regeneratory oraz rekuperatory. Dobór wymienników ciepła w projektowanych systemach będzie uzależniony od dużej liczby czynników. Ważna będzie przede wszystkim niezbędna moc układu, jego wymiary a także warunki, w jakich pracuje.
Urządzenia tego typu będą spotykane w wielu rozmaitych gałęziach przemysłu. Między innymi z nich korzysta budownictwo, chłodnictwo a również ciepłownictwo, a oprócz tego instalacja wymienników ciepła bardzo często jest spotykana w układach związanych z centralnym ogrzewaniem i klimatyzacją. Powszechnie znane będą nazwy urządzeń, w jakich wykorzystywany jest ten mechanizm. Pojęcia tego typu jak parownik, chłodnica czy skraplacz są znane każdemu z nas, a jak okazuje się później, będą one stanowiły świetne przykłady działających wymienników. Jeden z powszechniejszych podziałów wymienników ciepła jest sposób ich funkcjonowania. Urządzenia te można podzielić na dwie podstawowe grupy, to znaczy działające w sposób nieciągły oraz ciągły. W części zastosowań duże znaczenie ma wielkość układu. Jeżeli montaż wymienników ciepła powinien być wykonany w miejscach bardziej ciasnych, w jakich każda powierzchnia jest cenna, to stosowane urządzenia muszą być odpowiednio zaprojektowane. Szczęśliwie obecnie używane technologie pozwalają sobie radzić w takich sytuacjach.